گزارش ماهانه انجمن دفاع از زندانیان سیاسی آذربایجانی در ایران (آداپ) - ژوئن سال ۲۰۰۹

نقض سازمان یافته حقوق بشر در مورد آذربایجانیها در ایران در ماه ژوئن ۲۰۰۹ همچون ماههای گذشته ادامه داشت و فعالین مدنی همچون ماههای گذشته مورد بازداشتهای خود سرانه، شکنجه و آزار و اذیت قرار گرفته و از حق داشتن وکیل در دوران بازداشت و ملاقات با خانواده محروم بودند.

بازداشتهای جدید:

سیما دیدار، وبلاگ نویس آذربایجانی و مدیر مسئول سابق نشریه دانشجویی یاشماق دانشگاه تهران روز پنجشنبه ۲٨ خرداد ۱٣٨٨(۱٨ ژوئن ۲۰۰۹) هنگامی که به منظورملاقات با همسرش علیرضا فرشی به اتاق ۳۷ زندان تبریز مراجعه نموده بود بازداشت شده است.

بازداشت دیدار پس از آن صورت می گیرد که مسئولین قضایی و امنیتی در تبریز ضمن تماسی تلفنی با وکیل پرونده فرشی خبر از صدور اجازه ملاقات وکیل و همسر متهم با او را داده بودند.بدنبال مراجعه عباس جمالی وکیل و سیما دیدارهمسر فرشی، ماموران اداره اطلاعات تبریز با نشان دادن حکم جلبی به وکیل پرونده اقدام به بازداشت سیما دیدار نموده اند.

به گفته عباس جمالی وکیل دادگستری علت دستگیری سیما دیدار در حکم جلب صادره از سوی قاضی، ملی-گرایی، شرکت در تظاهرات ۱ خرداد ۸۸ در پارک ائل گولی تبریز عنوان شده است.

شایان ذکر است علیرضا فرشی – همسر خانم دیدار ۱ خرداد ۸۸ در جریان راهپیمای خانوادگی در پارک ائل گولی تبریز به دلیل سر دادن شعارهای در رابطه با حقوق زبانی آذربایجانیها توسط مأمورین وزارت اطلاعات بازداشت شده است و خانم دیدار که شاهد بازداشت همسرش بوده یک روز بعد از آن واقعه با انتشار گزارشی از مراسم راهپیمایی اتفاقات افتاده در آن مراسم را شرح داده بود. همچنین او ۲۰ خرداد ۱٣٨٨(۱۰ ژوئن ۲۰۰۹) در یک راهپیمایی اعتراضی در تبریز با درخواست آزادی برای علیرضا و دیگر زندانیان سیاسی آذربایجانی شرکت کرده بود.

علی بیکس دانشجوی دکترای تاریخ و از فعالین مدنی آذربایجانی در تهران روز دوشنبه ۲۵خرداد ۸۸(۱۵ ژوئن ۲۰۰۹) از سوی مامورین وزارت اطلاعات دستگیر و به زندان اوین منتقل شده است.

به گفته نزدیکان و دوستان این فعال مدنی، وی زمانی که به منظور ملاقات با یکی از دوستانش در بامداد روز دوشنبه از خوابگاه خود در خیابان تخت طاووس تهران خارج شده توسط ماموران وزارت اطلاعات بازداشت شده است.

یکی از دوستان بیکس می گوید او روز دوشنبه طی تماسی تلفنی با وی خبر از نگهداری خود در بند ۲۰۹ زندان اوین که تحت وزارت اطلاعات می باشد، داده است.

این فعال آذربایجانی از زمان بازداشت تا کنون از حق ملاقات با وکیل و خانواده محروم بوده و نزدیکان و خانواده وی از احتمال شکنجه و آزار و اذیت و ارتباط دادن پرونده او به نا آرامیهای چند هفته اخیر تهران ابراز نگرانی می کند.

شایان ذکر است که علی بیکس مسئول روابط عمومی مجمع آذریهای ایران اسلامی و یکی از فعالین ستاد تهران میرحسین موسوی کاندیدای دهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ایران بود اما پس از انتشار فیلمی در اینترنت که سید محمد خاتمی رئیس جمهور پیشین ایران را در حال بازگویی جوکی در مورد آذربایجانیها نشان می داد از مسئولیتهایش در ستاد موسوی و مجمع آذریهای ایران اسلامی استعفا داده و با نوشتن مقالاتی اعتراض خود را به این اظهارات ابراز داشته بود.

بهنام شیخی و محمود اجاقلی دو تن از فعالین مدنی آذربایجانی در اسلامشهر تهران روز سه‌شنبه ۱۹ خرداد ۱٣٨٨( ۹ ژوئن ۲۰۰۹) توسط مامورین اداره اطلاعات تهران بازداشت و به بند ۲۰۹ زندان اوین منتقل شده اند.

بازداشت این افراد در رابطه با دیوار نویسی و نوشتن شعارهایی با مضمون حقوق زبانی آذربایجانیها بر روی دیوارهای سطح محلات اسلامشهر صورت پذیرفته است. ماموران اداره اطلاعات روز شنبه ۲۳ خرداد ۸۸ ( ۱۳ ژوئن ۲۰۰۹) با مراجعه به منزل شیخی ضمن تفتیش منزل و مغازه، کلیشه و مهر مخصوص نوشتن این خواستها و پولهای موجود در گاو صندوق مغازه را که روی بعضی از آنها شعارهای در رابطه با حقوق زبانی آذربایجانیها نوشته شده بود و همچنین کتابها و وسایل شخصی وی را با خود برده اند.

به گفته منابع نزدیک به خانواده شیخی، پس از پیگیریهای مکرر برای اطلاع از سرنوشت بهنام شیخی، معاونت دادسرای امنیت تهران قاضی فلاح در گفتگو با برادر این فعال آذربایجانی خبر از انتقال وی به بند ۲۰۹ زندان اوین جهت انجام تحقیقات بیشتر داده است.

شایان ذکر است که مامورین اداره اطلاعات تهران روز سه شنبه ۱۹ خرداد ۸۸ (۹ ژوئن ۲۰۰۹) طی تماس تلفنی با بهنام شیخی وی را به صورت تلفنی احضار کرده بودند که شیخی ضمن رد احضار تلفنی، درخواست ارسال احضاریه کتبی با مهر و امضا قاضی را نموده بود.بدنبال این درخواست شیخی ماموران با مراجعه به مغازه نامبرده ضمن ضرب و شتم او و برادرش اقدام به بازداشت وی بدون در دست داشتن حکم جلب نموده بودند. ماموران همچنین محمود اجاقلی دیگر فعال آذربایجانی را به اتهام فیلمبرداری از این صحنه بازداشت کرده اند.

گفتنی است این فعالین آذربایجانی از حق ملاقات با خانواده و وکیل محروم بوده و علیرغم پیگیریهای مکرر خانواده، مسئولین قضایی از دادن اجازه ملاقات به آنها خودداری می نماید.بهنام شیخی چندی پیش نیز در جریان مراسم بزرگداشت ستارخان در شهر ری در ۲۳ آبان ۸۷ (۱۳نوامبر ۲۰۰۸) بازداشت و پس از یک روز به قید ضمانت از زندان آزاد شده بود.

ایلقار موذن زاده داستان نویس و فعال مدنی آذربایجانی در مشگین شهر (خیاو) ۲۵ خرداد ۸۸ ( ۱۵ ژوئن ۲۰۰۹) توسط ماموران اداره اطلاعات در محل کارش بازداشت شده است و هنوز در بازداشت به سر می برد.

ماموران امنیتی پیشتر با مراجعه به منزل موذن زاده در روزهای ۱۰ و ۱۸ خرداد ۸۸ ( ۳۱ می و ٨ ژوئن ۲۰۰۹) اقدام به تفتیش منزل و تهدید خانواده وی نموده بودند.

همچنین علی فیضی از فعالین فرهنگی آذربایجانی در مشگین شهر(خیاو) روز سه شنبه ۱۹خرداد ۸۸ (۹ ژوئن ۲۰۰۹) توسط ماموران وزارت اطلاعات بازداشت و پس از تحمل ۲۳ روز بازداشت موقت روز ۱۱ تیر ۸۸ ( ۲ ‌‌ژوئیه ۲۰۰۹) به قید وثیقه از زندان آزاد شده است.

بازداشت این افراد پس از آن صورت می گیرد که اعلامیه هایی با مضمون حقوق زبانی آذربایجانیها و در محکومیت هرگونه توهین به هویت آذربایجانی، به صورت گسترده ای در سطح شهر مشگین شهر توزیع شده بود.

ایلقار موذن زاده و علی فیضی از حق داشتن وکیل و ملاقات با خانواده در طول مدت بازداشت محروم بوده اند.

مجید پژوهفام، مصطفی قلیزاده و یاسر میکائیلی از فعالین مدنی آذربایجانی در مراغه روز ۲۰ خرداد ۸۸ (۱۰ ژوئن ۲۰۰۹) و بدنبال سردادن شعارهایی در خصوص رسمی شدن زبان ترکی و رعایت حقوق زبانی آذربایجانیها درجریان برگزاری راهپیمایی طرفداران میرحسین موسوی در این شهر بازداشت و پس از یک روز بازجویی توام با ضرب و شتم در اداره اطلاعات مراغه با گرو گذاشتن سند ملکی آزاد شدند.

به دنبال پایان مسابقه فوتبال در استادیوم باغشمال تبریز در روز دوشنبه ۲۵ خرداد ۸۸ (۱۵ ژوئن ۲۰۰۹)حدود سه هزار نفر از تماشاگران با تجمع در میدان آبرسان و دیگر نقاط سطح شهر تبریز ضمن شردادن شعارهای در راستای رعایت حقوق ملی و مدنی آذربایجانیها اعتراض خود را به نتایج انتخابات ریاست جمهوری ایران ابراز داشتند. بدنبال این اعتراضات مامورین انتظامی و گارد ضد شورش به معترضین حمله کرده و به ضرب و شتم و بازداشت عده ای از آنها پرداختند. به گفته شاهدان عینی در جریان این تظاهرات در اثر برخورد باتوم به جمجمه سر، سه تن از تظاهر کنندگان جان خود را از دست داده اند اما از هویت این افراد اطلاعی در دست نیست.

بدنبال این اعتراضات ماموران امنیتی با ورود به خوابگاه و مراجعه به منزل دانشجویان امیر مردانی و امین جهانی از فعالین دانشجویی آذربایجان را به همراه هشت دانشجوی دیگر دانشگاه تبریز بازداشت کردند که مردانی و جهانی به قید وثیقه پنج میلیون تومانی و بقیه به قید کفالت از زندان آزاد شده اند.

امیر مردانی پیش از این نیزدر تابستان ۸۷ دستگیر و پس از تحمل سه ماه بازداشت موقت به اتهام عضویت در دسته و گروه جهت برهم زدن امنیت ملی به تحمل سه سال حبس محکوم گردیده است.

ماموران امنیتی ساعاتی پیش از تجمع روز ۲۵ خرداد ۸۸ (۱۵ ژوئن) تبریز دکتر شربيانلو، دکتر فرزدي، دکتر غفارزاده، دکتر سلطاني آذر، دکتر پناهي، دکتر سيف لو، لعيا فرزدي، مهندس جابري، مهندس داديزاده، مهندس مهدي يار بهرامي، منصور غفاري، حجت الله اميري، امير حسين جهاني، رحيم ياوري، عباس پور اظهري، يعقوب زاده، مهدي خدادادي، ثابتي،روح الله رحیم پور و شاملو که اکثرا از فعالین سیاسی تبریز می باشند را بازداشت کرده بودند که همگی پس از یک هفته بازداشت آزاد شده اند.

از سویی دیگر موسی ساکت دبیر شعبه آذربایجان سازمان دانش آموختگان ایران(ادوار تحکیم) نیز روز پنجشنبه ۲۸ خرداد ۸۸ (۱۷ ژوئن ۲۰۰۹) بازداشت شده است.

به گفته یحیی میرزا محمدی دادستان تبریز ۵۰ الی ۶۰ نفر در جریان این اعتراضات بازداشت شده اند اما آمار غیر رسمی حکایت از بازداشت ۲۰۰ تن در جریان این اعتراضات دارد که اکثرا به قید کفالت از زندان آزاد شده اند.اتهام این افراد اخلال در نظم عمومی عنوان شده است.

اعلام نتایج انتخابات ریاست جمهوری ایران اعتراضاتی را نیز در ارومیه برانگیخت. در طی این تجمعات که در روزهای ۲۳ الی ۲۵ خرداد روی داد حدود ۳۰۰۰ تن از شهروندان ارومیه ای با سردادن شعارهایی ضمن طرح مطالبات زبانی و ملی آذربایجانیها، اعتراض خود به نتایج انتخابات ایران را اعلام کردند.

بدنبال این اعتراضات نیروهای انتظامی با حمله به تظاهر کنندگان و ضمن ضرب و شتم آنان،بیش از ۳۰۰ نفر را بازداشت کرده اند.

به گفته شاهدان عینی در جریان این درگیریها دو تن از شهروندان ارومیه ای با ضربه باتوم ماموران انتظامی جان خود را از دست دادند. از هویت دستگیر شدگان و جان باختگان و وضعیت این افراد اطلاع دقیقی در دست نیست

بدنبال بازداشت عده ای از فعالین سیاسی در تهران، احد رضایی٬ جلال بهرامی و صادق رسولی از فعالین سیاسی زنجان روز شنبه ۳۰ خرداد ۸۸ (۲۰ ژوئن ۲۰۰۹) بدست مامورین اداره اطلاعات زنجان بازداشت شده و پس از تحمل ده روز حبس به صورت موقت شده اند.

همچنین اصغر بازرگانی دیگر فعال زنجانی نیر که روز چهارشنبه ۳ تیر ۸۸ (۲۴ ژوئن ۲۰۰۹)توسط ماموران اداره اطلاعات زنجان دستگیر شده بود پس از یک هفته بازداشت موقت به قید وثیقه آزاد شده است.

بازداشت موقت

نقی احمدی آذر مقدم نویسنده آذربایجانی که از ۱۵ فروردین ۸۸ (۴ آوریل ۲۰۰۹) بازداشت شده است پس از ۷۵ روز حبس در سلولهای انفرادی اداره اطلاعات تبریز به زندان این شهر منتقل شده است و علیرغم سپری شدن بیش از سه ماه از زمان دستگیری همچنان در شرایط بلاتکلیفی بسر می برد.

خانواده این نویسنده آذربایجانی پس از انتقال وی به زندان تبریز موفق به ملاقات او شده اند، احمدی آذر موضوع بازجویی های خود را پیرامون ارتباطات فرهنگی با محافل ادبی جمهوری آذربایجان عنوان نموده است اما قاضی هاشم زاده بازپرس شعبه ۴ دادسرای عمومی و انقلاب تبریز که مسئولیت تحقیقات این پرونده را بر عهده دارد از اعلام علت موارد اتهامی این فعال فرهنگی امتناع می کند.

مأموران امنيتی پس از دستگيری اين نويسنده، برای دوبار به منزل نامبرده مراجعه و ضمن تفتیش خانه برخی از کتاب‌ها، مقالات او را با خود برده‌اند.

نقی احمدی آذر مقدم از اعضای هيئت تحريريه هفته نامه توقیف شده شمس تبريز می باشد. اين نويسنده آذربایجانی آثاری مانند «زبان ترکی و تاريخ آذربايجان»، «سلطان محمد و مکتب مينياتور تبريز»، «وقايع مشروطيت» به زبان فارسی و چند کتاب به ترکی تأليف و ترجمه کرده است.

آیدین ذاکری٬ منصور سیفی و فردین نوبخت از فعالین مدنی آذربایجانی در مشگین شهر (خیاو) که روز یکشنبه ۱۰ خرداد ۸۸ ( ۳۱ می ۲۰۰۹) توسط نیروهای امنیتی این شهر بازداشت شده بودند همچنان در شرایط بلاتکلیفی بسر می برند.

مسئولین قضایی مشگین شهر روز ۱۳خرداد ۸۸ این فعالین را جهت تکمیل تحقیقات به اداره اطلاعات اردبیل منتقل کرده بودند که هرسه این فعالین پس از اتمام مرحله تحقیقات از ۱۹ خرداد ۸۸ (۹ ژوئن ۲۰۰۹) در بند عمومی زندان اردبیل به سر می برند و در مدت بازداشت از حق ملاقات با وکیل محروم بوده اند.

پس از آنكه يك فيلم ويدئوئي در تاريخ ۱۴ مي ۲۰۰۹ در سايت يوتيوب منتشر شد، که محمد خاتمی (كه از موسوي حمايت كرده است) را در حال بازگویی لطيفه‌ای در مورد آذربايجاني‌ها نشان می‌دهد. اين مساله اعتراض صدها فعال آذربايجانی و نيز اعتراضات ديگري را به دنبال داشته و آنان خواهان عذرخواهي از سوي خاتمي شده اند. در جریان این اعتراضات بیش از دهها نفر در شهرهای تبریز، ارومیه، زنجان، اردبیل، مشگین شهر(خیاو)، میاندوآب(قوشاچای) و دیگر شهرهای آذربایجان بازداشت شدند که از این میان تنها اسامی ۳۵ نفر از آنها تا کنون مشخص شده است.

برای مثال ۲۲ می ۲۰۰۹ در جریان یک راهپیمای خانوادگی در پارک ائل گولی تبریز که از طرف دولت ترتیب داده شده بود بعضی از آذربایجانیها به ویدئو انتشار یافته از خاتمی اعتراض کرده و خواستار تحصیل به زبان مادری خود ترکی آذربایجانی شدند.

در این میان تعداد زیادی از این افراد بازداشت، مجروح و به مکان نامعلومی منتقل شده اند که از جمله بازداشت شدگان می توان به علیرضا فرشی، مدرس دانشگاه و فعال مدنی شناخته شده آذربایجانی اشاره کرد که همچنان در بازداشتگاه اداره اطلاعات تبریز در شرایط نامطلوبی بسر می برد.علی اسلامی، اصغر چمنی، بایرام خالق زاده، بهزاد صادقیان، محسن گلستان، آرش عشقی(دانشجوی آموزشکده فنی تبریز)، وحید علیزاده، اکبر محمدی، قادر همتی، سجاد قاراباغلی، فردین و مرتضی مرادپور، حکم مرادپور و همسرش و همچنین وحید آقاجانی و همسرش سحر فتحی از دیگر دستگیر شدگان در جریان این اعتراضات می باشند. وحید آقاجانی و همسرش سحر فتحی به همراه هاله فتحی پس از چند ۳ روز بازداشت و حکم مرادپور و همسرش پس ازیکماه بازداشت به قید وثیقه آزاد شده اند اما بقیه همچنان به احتمال زیاد در بازداشت به سر می برند(ادامه بازداشت یا آزادی بقیه برای آداپ مشخص نمی باشد).

همچنین عسگر قدیمی(دانشجوی دانشگاه تبریز)، حامد حسن زاده(دانشجوی دانشگاه آزاد تبریز)، بابک مینقی، فرید باقرزاده، آرمين شاکران واهي، علی ایمانی، مهدی ایمانی، جهانبخش بخت آور، نادر بخت آور، علی صادقی و عبدالله صدوقی از فعالان آذربایجانی در تبریز که ۴ خرداد ۸۸ (۲۵ می ۲۰۰۹) در میتینگ انتخاباتی میر حسین موسوی در استادیوم باغشمال تبریز بازداشت شده بودند، روز سه شنبه ۱۲ خرداد ۸۸ (۲ ژوئن ۲۰۰۹) به قید وثیقه آزاد شده اند.

در ارومیه نیز اعتراضاتی در روز ۲ خرداد ( ۲٣ می ۲۰۰۹) در دفاع از هویت آذربایجانی بوقوع پیوست که در جریان آن عده ای دستگیر شدند که از این میان فرشید عدلی(دانشجوی دانشگاه ارومیه)، حامد بی رنگ و محمدی دانشجوی آموزشکده فنی اورمیه در میان بازداشت شدگان بودند که فرشید عدلی پس از دو روز بازداشت موقت آزاد شداما از وضعیت دو نفر دیگر اطلاعی در دست نیست.

آزار و اذیت زندانیان سیاسی

بر اساس گزارشات موثق از زندان اردبیل مسئولین زندان علی عباسی زندانی سیاسی آذربایجانی را که به اتهام اقدام علیه امنیت ملی و جاسوسی به پنج سال زندان محکوم شده است را مورد آزار و اذیت قرار داده و او را از حقوق اولیه یک زندانی محروم کرده اند. عباسی و چند زندانی سیاسی دیگر که پیش از این در بند ۷ زندان اردبیل(بند سیاسی) نگهداری می شدند به بخشی که حالت قرنطینه برای زندانیان بیمار دارد انتقال یافته و هم اکنون همراه با زندانیانی آلوده به ویروسHIV و بیماریهای عفونی نگهداری می شئند.

بر اساس همین گزارش مسئولین زندان اردبیل امکان تماس تلفنی عباسی با خانواده را محدود کرده و با اعمال و حرکات تحقیرآمیزی نظیر تراشیدن موی سر این زندانی سیاسی آذربایجانی و ممانعت از اعزام وی به مرخصی او را از داشتن حقوق اولیه یک زندانی محروم و اقدام به آزار و اذیت وی می نمایند.

عباسی در اعتراض آزار و اذیت مسئولین زندان و نقض حقوق اولیه خود به عنوان یک زندانی از روز شنبه ۲٣ خرداد ۱٣٨٨ ( ۱٣ ژوئن ۲۰۰۹)دست به اعتصاب غذا زده بود.

لازم به ذکر است که علی عباسی ۲۲ مهر ۸۶ بازداشت و پس از ۳۸ روز شکنجه در اداره اطلاعات اردبیل طی دادگاهی غیرعلنی وبدون حضور وکیل، با حکم قاضی حسن زاده به ۱۱ سال حبس محکوم گردید که این حکم در دادگاه تجدید نظر به پنج سال حبس تعزیری کاهش یافت.گفتنی است که سفر وی به جمهوری آذربایجان مبنای طرح اتهامات وی بوده است.

http://www.adapp.info/